Faydalı İlim

By | 27 Ekim 2014

faydalı-ilimEbu Hureyre (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edildiğine göre Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır:
“İnsan öldüğünde üç şey hariç (dünya ile olan) ameli kesilir. Bunlar;
1. Sadaka-i cariye (devamlı suretteki sadaka),
2. Faydalanılan ilim,
3. Kendisine dua eden salih/iyi bir çocuk.”
(Bu hadiste, insanın dünyada bizatihi işlemekte olduğu amellerinin sevabı, ölümüyle birlikte sona erdiği ve artık bu amellerin sevabı, o kimsenin amel defterine bir daha yazılmadığı, fakat şu üç amelin sevabının insanın ölümünden sonra da yazılmaya devam ettiği ifade edilmektedir.
1. Sadaka-i cariye: Bir kimsenin ölümünden sonra da devam eden ve Allah rızası için müslümanlann istifadesine sunulmuş olan hayır müesseseleri, mektepler, camiler, çeşmeler ve vakıflardır. Sözü geçen bu hayırların sevapları kesilmediği için onlara “sürekli hayır” anlamına gelen “sadaka-i cariye” ismi verilir.
2. Kendisinden (sürekli olarak) faydalanılan ilim: Kişinin sağlığında öğrenip neşretmiş olduğu ilimdir. Kitap yazıp yayımlama şeklinde olabileceği gibi, öğrenilen bilgileri başkalarına öğretme yoluyla da olabilir.
3. Dua eden salih evlât: İbn Hacer el-Mekki’ye göre, burada “salih evlat” sözüyle kastedilen, mümin evlattır.

Münavi ise konuyla ilgili olarak şöyle der: “Aslında ölen bir kimsenin arkasından dua eden her müslümanın duası ölüye ulaştığı halde, burada sadece salih evladın duasından bahsedilmesinin hikmeti; çocukları, anne ve babalarının ardından dua etmeye teşviktir.”
Ayrıca bu hadisin kapsamı içerisine; kötülüğe sebep olan yerler, insanları Allah’tan uzaklaştıran bilgiler ve hayırsız evlat yetiştiren kimseler de girmektedir.Abdullah ibn Amr ibnu’l-Âs (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edildiğine göre Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır:

“(Dini) ilimlerin aslı üçtür. Bunların dışındaki ilimler, fazla durumundadır:
1. Muhkem ayetler,
2. Sabit sünnet,
3. (Miras taksiminde) adaletli fariza (ilmi).”
(Ebu Dâvud, Feraiz 1 (2885); İbn Mâce, Mukaddime (54). Ayrıca b.k.z: Hâkim, Müstedrek, 4/332;
Dârekutnî, Sünen, (4/67-68); Beğâvî, Şerhu’s-Sünne, 1/291)
(Bu hadiste, dinî ilimlerin esasının önemi belirtilmektedir. Dinî alanda önem¬le üzerinde durulacak ilimlerin başında muhkem ayetlerle ilgili bilgiler gelir. Çünkü muhkem ayetler, dinî hükümlerin önde gelen kaynağını teşkil eder.
“Muhkem ayetler” ifadesinden maksat; hiçbir yoruma ihtimali olmayan, ma¬nası açık olan ayetlerdir.
“Sabit Sünnet” ifadesinden maksat ise sened ve metin bakımından sahih olan hadislerdir.”
“Adaletli Fariza” ifadesi ise iki şekilde yorumlanmıştır:
1. Miras taksiminde Kur’an ve Sünnetin açıkça belirlediği adaletli paylar.
2. Kur’an ve Sünnetten ictihad yoluyla çıkartılan paylardır.