Ya’lâ (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edilmiştir:
“Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) kırda peştamalsız olarak yıkanan bir adam gördü. Bunun üzerine minbere çıkıp Allah’a hamd etti ve O’na övgüde bulundu. Sonra da:
– ‘Doğrusu Yüce Allah utangaçtır. Ayıplara kapalıdır. Utanmayı ve ör-tünmeyi sever. Dolayısıyla sizden birisi yıkandığı zaman örtünsün’ buyurdu.”
(Hâyiyy: Utangaç, haya sahibi demektir. Haya (utanma) insanda ayıplanma ve kötülenme korkusundan doğan bir tepkidir. Allah, organizmada meydana gelen bu gibi tepkilerden ve arizi hallerden münezzehtir. Bu bakımdan organizmada görülen
bu gibi ârizi hallerin Allah için söz konusu olmaması gerekir.Buna göre hadiste geçen “utangaç” kelimesinin açıklığa kavuşturulması gerekir. Hadis şarihleri bu konuda şöyle diyorlar:Utanma duygusunun insan üzerinde iki çeşit tesiri vardır:
1- Bu duygu içerisine giren insanın vücudu üzerinde meydana gelen değişik-likler kızarma, bozarma, rahatsızlanma, mahcub olma gibi değişikliklerdir. Bunlara utanmanın meydana getirdiği “ilk tesirler” denir.
2- Bu mahcubiyete sebep olan fiiil ve davranıştan uzaklaşmak. Utanmanın bu ikinci tesirine de “son etki” denir.
İşte bu tesirlerden birincisi Allah için muhaldir. Allah, mahcubiyetten ve mahcubiyetle ilgili organik ve psikolojik hallerden münezzehtir.
Ancak Allah için utanmanın neticesi olan hal, yani utanmayı gerektiren işlerden uzaklık söz konusudur. İşte burada Allah’ın utangaçlığından maksat budur.
Hadisin metninde geçen “örtünsün” kelimesi vücub ifade eden ve hükmü bütün fertleri kapsayan bir kelimedir. Bu bakımdan mezhep imamlarına göre, insanların bulunduğu yerlerde yıkanmak isteyen kimselerin yıkanırken insanlardan gizlenmesi farzdır. Tenha yerlerde avret mahalli açık yıkanması caiz olmakla birlikte avret ma- halini kapatarak yıkanması müstehaptır. Nitekim cumhuru ulema Musa (aleyhisselam) ile Eyyub (aleyhisselam)’ın da tenhada çıplak olarak yıkanmalarını ifade eden Buhârî hadisine (Buhârî, Gusl 20) bakarak bir kimsenin tenhada çıplak olarak yıkanmasının caiz olduğunu söylemişlerdir.)
Ya’lâ (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edildiğine göre, Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmaktadır:“Yüce Allah, çokça örten. Dolayısıyla sizden birisi yıkanmak istediği zaman etrafını herhangi bir şeyle örtsün.”