Ebu Musa el-Eş’arî (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edilmiştir:
“Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem), bir kimsenin, (başka) bir adamı övdüğünü ve övgüsünde aşırı gittiğini işitti. Bunun üzerine:
– ‘Doğrusu siz o adamı (bu kadar aşırı övmekle) helak ettiniz yada adamın belini kırdınız’ buyurdu.”
Hemmâm ibnu’l-Hâris (rahmetullâhi aleyh)’ten rivâyet edilmiştir:
“Bir kimse, Osman’ı medhetmeye başlamıştı. Bunun üzerine Mıkdâd derhal davranıp dizleri üzerine çöktü. Zaten Mikdâd, iri yapılı bir adamdı. Derken o medh edici kimsenin yüzüne doğru çakıl taşı avuçlayıp atmaya başladı. Osman, Mikdâd’a:
– ‘Senin bu halin de nedir?’ diye sordu. Mikdâd: Rasulullah (sallallâhu aleyhi ve sellem):
– ‘Meddah kimseleri gördüğünüz zaman onların yüzlerine toprak saçın!’ buyurdu’ dedi.”
Ebu Bekre (radıyallâhu anh)’dan rivâyet edilmiştir:
“Bir kimse, Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem)’in yanında (başka) bir kimseyi övmüştü. Bunun üzerine Peygamber (sallallâhu aleyhi ve sellem) bir çok defa:
– ‘Yazık ettin, arkadaşının boynunu vurdun, arkadaşının boynunu vurdun’ buyurdu. Sonra da:
– ‘Sizden birisi, mutlaka (din) kardeşini övecekse ve bu kimseyi öyle biliyorsa: ‘Filanca kimseyi şöyle sanmaktayım, ama onun hesabını görecek olan Allah’tır. Ben, Allah’a karşı hiç kimseyi temize çıkaramam’ desin’ buyurdu.”
(Hattâbî’ye göre burada “meddah” ile kastedilen; halkı övmeyi adet haline getirerek bu yolla kişisel maddi kazanç sağlayan, onları sömüren ve diğer taraftan da onları kibir, gurur ve nefsi beğenme tehlikesine sokan dalkavuklardır. Ama bir kimseyi yaptığı iyi bir fiilden dolayı öven ve bu övgüyle adamı bu tür iyi fiiller işlemeye teşvik etmeyi ve başkalarının da ondan örnek almasını amaçlayan kişi meddah sayılmaz.
“Arkadaşının boynunu vurmaktan” maksat; onu aşırı derecede övmenin onu boğazlamak olduğudur. Yani onu manevi yönden öldürmektir. Çünkü övülen kişi, bu övgüden dolayı kibirlenip mağrur olabilir. Kibir ve gurur ise manevi yönden o kimseyi mahveder.
Kişiyi övmenin yasaklığma dair hadis bulunduğu gibi kişiyi yüzüne karşı övmenin meşruluğu hakkında da çeşitli hadisler vardır. Alimler bu hadislerin arasını şöyle uzlaştırmışlardır:
Kişiyi övme hususunda aşırı gitmek yasaklanmıştır. Yine övüldüğünü duyan kişi bundan dolayı kendisini beğenip kibir ve gurura kapılacak karakterde bir kimse ise onu övmek yasaktır. Fakat olgun, takva sahibi olup akıllı ve şuurlu bir mümin için kibirlenme ve gururlanma tehlikesi olmaz. Bu itibarla övüldüğü takdirde kibirlenmesinden endişe duyulmayan böyle bir kimseyi yüzüne karşı bile övmekte bir sakınca yoktur. Tabii övgüde aşırı gitmemek şarttır. Karakteri sağlam kişiyi övmek, eğer onun hayırlı hizmetlere karşı şevkini ve hevesini artırır, çalışma aşkını kamçılar veya başka kimselerin onu örnek almasına vesile olursa bu takdirde onu övmek müstehabtır.)