Allah-u Teâlâ peygamber’in (s.a.v.) yüce ahlâkını belirlemek için şöyle buyurur:
“Hiç şüphesiz yüce bir ahlâk üzeresin.”(Kalem/4)
Hz. Aişe (r.a.) dedi ki:
— Resûlüllah (s.a.v.)’in ahlâkı, Kur’an ahlakıydı.”
Bir zat peygamber’e (s.a.v.) iyi ahlâktan sordu. Peygamber (s.a.v.) şu ayeti okudu:
“Bağışlayıcı ol, iyilik emreden ve cahillerden yüz çevir.” (Araf/99) Sonra şöyle devam etti:
“Seni ziyaret etmiyen akrabaları ziyaret etmen, sonra yardımcı olmıya- na yardımcı olman, zalimi de bağışlayıcı olmandır.”
Rasûlüllah (s.a.v.) şöyle buyurdu.
“İyi ahlâkı tamamlamak için gönderildim.”
Ve yine;
“Amellerin tartılacağı gün terazide, iyi ahlâk ve takvadan daha ağır basacak şey yoktur.” buyurdular.
“Bir adam Rasûlüllah (s.a.v.)’e geldi:
— Ey Allah’ın Rasûlü! Din nedir?, diye sordu.
Peygamber (s.a.v.):
— Güzel ahlâktır!, buyurdu.
Sonra arkasından yaklaşarak;
— Din nedir? dedi.
Peygamber (s.a.v.):
— Güzel ahlâktır!, dedi.
Sonra sağında gelerek aynı soruyu sordu:
Peygamber (s.a.v.) aynı cevabı verdi. Sonra solundan gelerek soruyu tekrar etti. Aynı cevap verdi. Ve şöyle devam etti:
— Kızıp öfkelenmemektir, dedi.
Peygamber (s.a.v.)’e:
— Ey Allah’ın elçisi! Uğursuzluk nedir?, diye sordular.
Peygamber (s.a.v.)
— Kötü ahlâktır!, buyurdular.
Bir adam Rasûlüllah (s.a.v.)’e gelerek;
— Ey Allah’ın elçisi, bana nasihat et! dedi.
Peygamber (s.a.v.) buyurdu ki:
— Her bulunduğun yerde Allah (c.c.)’dan kork!
Adam:
— Öğüt vermeye devam et, dedi.
Peygamber (s.a.v.):
— Kötülük yaptıktan sonra iyilik yap ki, onun zararını gidersin.
Adam:
— Devam et, dedi.
Rasûlüllah (s.a.v.):
— İnsanlara iyi ahlakla davran! buyurdular.
Rasûlüllah (s.a.v.)’e amellerin faziletlisinden soruldu. Şöyle cevap verdiler:
— Güzel ahlâktır.
Yine Rasûlüllah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“— Allah’ın yarattığı hiçbir güzel ahlaklıyı, cehennem kendine rızık olarak alamaz.”
Fudayl İbni İyaz (k.s.) dedi ki:
Rasûlüllah (s.a.v.)’e sordum: Gece namaz kılıyor, gündüz oruç tutuyor. Yalnız, kötü ahlâklı ve komşularına eziyet eden kişinin durumu nedir?
Rasûlüllah (s.a.v.) bana dedi ki:
“— Ona yaptıklarının faydası yoktur. O cehennemliktir!”
Ebu Derda (r.a.) dedi ki:
Rasûlüllah (s.a.v.)’den işittim. Buyurdu ki:
“Kıyamet günü amellerin tartılacağı zaman teraziye ilk güzel ahlâk ve cömertlik konulur.” Allah-u Teâlâ imanı yarattığı zaman iman şöyle dua etti: “— Ey Allah’ım! Beni güzel ahlâklı ve cömertlikle besle!”
Allah küfrü yarattığı zaman, küfür şöyle dedi:
“— Allah’ım! Beni kötü ahlâk ve cimrilikle besle!”
Rasûlüllah (s.a.v.) buyurdu ki:
“Allah dini kendine has kıldı. Ancak dinin size güzel ahlâk ve cömertlikle faydası olur. Dini güzel ahlâk ve cömertlikle süsleyiniz!”
“Güzel ahlâk, Allah’ın büyük güzel ahlâkıdır.”
Rasûlüllah (s.a.v.)’e: “İman bakımından hangi mü’min faziletlidir? diye soruldu. O şöyle cevap verdi:
— En iyi ahlâkı olandır.
“İnsanlara mallarınızla değil de güler yüz ve güzel ahlakınızla mutluluk verirsiniz.”
Kötü ahlâk, sirkenin balı bozduğu gibi, iyi amelleri bozar.”
Cabir İbni Abdullah (r.a.) dedi ki, Rasûlüllah (s.a.v.) şöyle buyurdu:
“— Allah seni güzel yarattı, sen de ahlâkını güzelleştir.”
Bera İbn-i Azeb (r.a.) anlatıyor:
Peygamber (s.a.v.) insanların en güler yüzlü ve en iyi ahlaklısıydı.
Ebu Said El-Hudri (r.a.) dedi ki; Rasûlüllah (s.a.v.) devamlı şu dua ile dua ederdi:
“Ey Allah’ım, canlıları nasıl güzel yarattınsa benim ahlâkımı da güzel ahlâk kıl!”
Abdullah İbni Ömer (r.a.) dedi ki:
— Peygamber (s.a.v.) genellikle duasında şöyle derdi: “Ey Allah’ım bana sıhhat, afiyet ve güzel ahlâk bağışla.”
Ebu Hüreyre (r.a.) Rasûlüllah (s.a.v.)den şöyle rivayet etti:
“— Mü’minin cömertliği dini, ve onu süsleyecek güzel ahlak ve yol gösteren aklıdır.”
Usame İbni Şerik (r.a.) dedi ki:
— Bir Arab’ı (Rasûlüllah’a (s.a.v.) şöyle sorarken işittim: “Ey Allah’ın elçisi, kula verilen en hayırlı şey nedir?
Rasûlüllah buyurdu ki:
— Güzel ahlâktır!
Yine Rasûlüllah (s.a.v.) buyurdu ki:
“— Kıyamet günü bana konak bakımından en yakın, ve sevimli olanınız, güzel ahlâk sahiplerinizdir!”
İbni Abbas (r.a.) dedi ki:
Rasûlüllah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Üç şey veya bu üç şeyden biri kendinde bulunan kişinin ameli kıymetsizdir. Onlar:
1- Onu Allah’ın buyruklarına karşı korumayan takva.
2- Sefih hale düşmekten, aşağılanmaktan alıkoymayan vakar.
3- İnsanlarla iyi geçinecek bir güzel ahlâkı olmamak.”
Rasûlüllah (s.a.v.) namaza başlamadan önce şöyle dua ederdi:
“— Allah’ım beni güzel ahlâk sahibi kıl. Zira beni güzel ahlâka ancak sen ulaştırırsın. Beni kötülüklere maruz kalmaktan alıkoy!”
Rivayet edildiğine göre, bir alime:
— Güzellik nedir? diye soruldu.
O şöyle cevap verdi:
Tatlı söz, insanlara iyi davranmak, güler yüzlü ve iyi ahlâk sahibi olmaktır.