Benzer ve zıddının olmaması
Allah’ı göremeyişimizin ve idrak edemeyişimizin diğer önemli bir sebebi de, Allah’ın benzer ve zıddının olmayışıdır. Biz varlıkta neyi görüyor ve neyi biliyorsak, bu, onların benzerlerinin ve zıtlarının varlığı sebebiyledir. Meselâ, bizler, soğuk olmasaydı, sıcağın, acı olmasaydı tatlının, ışık olmasaydı karanlığın ne demek olduğunu asla bilemezdik. Ve yine biz insanlar, hiç görmediğimiz bir şey bize anlatıldığı zaman anlatana ‘Yani nasıl, neye benziyor?’ gibi sorular yönelterek, anlatılan şeyin mahiyeti hakkında ipuçları elde etmeye çalışırız.
Bütün bunlar gösteriyor ki, insanların eşyayı tanıyabilmesinin iki yolu vardır. Bunlardan birincisi, bilmediğimiz ve görmediğimiz bir şeyi benzerlerinden hareketle tanımaya çalışmak; diğeri ise, daha önce görmediğimiz ve bilmediğimiz bir şeyi zıddından hareket etmek suretiyle anlamaya çalışmaktır.
İşte bunun içindir ki, biz insanların Allah’ı kavrayabilmesi mümkün değildir. Çünkü O’nun varlıkta ne bir benzeri ne de bir zıddı vardır. Nitekim Cenab-ı Hak da kendisini bize İhlâs suresinde böyle tanıtır. Başka bir ayette ise şöyle buyrulur; “Leyse kemislihi şey’un” ‘Onun benzeri hiçbir şey yoktur’. (Şûra sûresi, 42/11)