• Urve Hz. Âişe’nin şöyle dediğini nakletmiştir:
“Rasûlullah -sallallâhu aleyhi vesellem- yatsı namazını geciktirdi. Derken Hz. Ömer ‘Haydi namaza! Kadınlar ve çocuklar uyumaya başladı’ diye seslendi. Sonra Allah Resûlü -sallallâhu aleyhi vesellem- namaz kıldırmak için çıktı ve şöyle buyurdu: Yeryüzünde sizden başka bu namazı bekleyen yoktur.”
Ravi şöyle demiştir: “O dönemde sadece Medîne’de cemaatle namaz kılınırdı. İnsanlar, şafak kaybolduktan sonra gecenin 1/3’ü dolana kadarki zaman içinde bu namazı kılardı.”
Açıklama:
(Yatsı Namazından Önce Uykuya Yenik Düşmek) Bu başlık, yatsı namazından önce uyumanın mekruh olmasının, bile bile uyuyanlara mahsus bir hitap olduğuna işaret eder. Hz. Peygamber’in -sallallâhu aleyhi vesellem- yatsı namazını kıldırmak üzere kendisinin gelmesini beklerken uyuya kalan kimseleri eleştirmemesinden hareketle, yatsı namazından önce uykuya yenik düşmenin mekruh olmadığım söyleyenler de olmuştur.
(kılınmazdı) Hadisin bu kısmı, o dönemde yatsı namazının sadece Medine’de cemaatle kılındığını gösterir. Nitekim Dâvüdî açık bir şekilde bunu beyan etmiştir. Çünkü o dönemde Mekke’de bulunan mustazaflar, ancak gizli gizli namaz kılabiliyorlardı. Mekke ve Medîne dışında ise henüz İslâm dini yayılmamıştı.
«Abdullah İbn Ömer’den şöyle nakledilmiştir:
“Hz. Peygamber’in -sallallâhu aleyhi vesellem- bir gece yatsı namazı esnasında meşguliyeti çıktı. Bu yüzden namazı o kadar geciktirdi ki, biz Mescid-i Nebevi’de uyuduk, sonra uyandık, daha sonra tekrar uyuyup uyandık. Nihayet Allah Resûlü -sallallâhu aleyhi vesellem- evinden çıktı ve şöyle buyurdu: Yeryüzünde sizin dışınızda namazı bekleyen hiç kimse yoktur.”
İbn Ömer uyuyup vaktini geçirmekten korkmadığı sürece, yatsı namazını önce ya da sonra kılmak arasında bir ayrım gözetmezdi. Yatsı namazından önce uyuduğu da olurdu. İbn Cüreyc ‘Bunu Atâ’ya söyledim’ demiştir.
Bir önceki hadisin ravisi dedi ki: “İbn Abbâs’ın şöyle dediğini işittim: Hz. Peygamber -sallallâhu aleyhi vesellem- bir gece yatsı namazını geciktirdi. Derken cemaat uyudu, sonra uyandılar. Bir müddet sonra tekrar uyuyup uyandılar. Niha¬yet Hz. Ömer ‘Haydi namaza!’ diye seslendi.”
Atâ, İbn Abbâs’ın şöyle dediğini nakletti: “Sonra Allah Resûlü -sallallâhu aleyhi vesellem- evinden çıkıp geldi. İşte bu an hâlâ gözlerimin önünde duruyor. Bu esnada mübarek ellerini başına koymuştu. [Yeni gusül abdesti aldığı için] başından su damlıyordu. Bu sırada “Eğer ümmetime zor gelmeseydi, bu vakitte namaz kılmalarını emrederdim” buyurdu.”
Açıklama:
Ravi der ki: Atâ’ya Hz. Peygamber’in -sallallâhu aleyhi vesellem- elini nasıl başının üzerine koyduğunu sordum. İbn Abbâs’ın bildirdiği gibi koyup koymadığından emin olmak istedim. Bunun üzerine Atâ, parmaklarını biraz ayırdı, sonra parmak uçlarını başının yanlarına koydu. Sonra parmaklarını bitiştirip başı üzerinde gezdirdi. Bu şekilde parmaklarını gözü istikametinden, sakallarının başladığı yerden kulaklarına ulaşıncaya kadar hareket ettirdi. Bunu yaparken de ne yavaş davrandı ne de acele etti. Ve Hz. Peygamber’in -sallallâhu aleyhi vesellem- şöyle buyurduğunu söyledi: “Eğer ümmetime zor gelmeseydi, bu vakitte namaz kılmalarını emrederdim.