Allâh’ın düşmanı İblis’i tanımak şöyle olur: Allâh, gizli veya açık; ibadet veya isyan olan her durumda İblis’e karşı mücadele edilmesini emretmiş, kullarına onun Allâh’a, kulu, peygamberi, safîsi ve yeryüzünde halifesi olan Hz. Âdem’e düşmanlık ettiğini ve nesli konusunda ona zarar verme amacı taşıdığını haber vermiştir. İnsan uyuyunca o uyumaz, insan gafil olunca o gâfıl olmaz. İnsan dalsa bile o dalmaz ve uykuda veya uyanıkken, tek başına veya insanlar arasındayken onun helâki için uğraşır. İbadetini boşa çıkarmayı ve günaha düşürmeyi amaçlar. İnsana tuzak kurmak konusunda elinden geleni ardına koymaz. Gerek ibadetler, gerek günahlar konusunda onun kurduğu tuzaklar öylesine haz vericidir ki Allâh’ın kullarından aldanmış ve gafil olan pek çoğu bu tuzaklara hiç farkına bile varmadan düşer. O, insanoğlunu, sadece günaha düşürmekle ve kendini beğendirmekle rahat etmez. Onun tek arzusu insanoğluna da kendisiyle beraber cehennemi boylatmaktır.
Nitekim Allâh (c.c.) şöyle buyurur:
“Şeytan, kendine uyanları cehennemlikler arasına sürükler. ”
Kul, şeytanı bu vasıflarıyla bilince bu bilgiyi her an kalbinde tutmak için gayret eder ve bir an bile dalmamaya çalışır. Gizli veya açık her zaman ona karşı en yaman mücadeleyi verir ve hayır veya şer her neye çağırırsa çağırsın, onunla mücadelesinde elinden gelen bütün çabayı gösterir. Aynca bütün hareketlerinde Allâh’a sığınmayı ve ondan yardım dilemeyi de ihmal etmez. Allâh’a muhtaç olduğunun şuurunda olur. Çünkü O’nun iradesi olmadan hiçbir güç ve kuvvet olamaz. Ağlayarak ve yakararak O’na iltica eder. Gece gündüz, gizli açık her durumda ve her zaman ondan yardım diler ve neticede Allâh’ın muvaffak kılmasıyla İblis’i çok iyi tanıdığı için onunla mücadelesi kolaylaşır. Çünkü o, Rabbinin düşmanıdır; varlıklar içinde Allâh’a ilk isyan eden ve dolayısıyla manevî anlamda ilk ölendir. Çünkü Allâh’a isyan eden kişi ölmüş demektir.
Nitekim bir kutsî hadiste şöyle buyrulmuştur:
“Allâh (c.c.) şöyle buyurdu. Yarattığım varlıklar arasında ilk ölen,İblis’tir.”
O, Allâh’ın yâr ve yardımcısı olduğu peygamberlerin, sıddıklann ve diğer salih kullarının da düşmanıdır.
Dolayısıyla insan, büyük bir cihadda olduğunu ve Rabbine çok yakın ve yüce bir makamda olduğunu bilmeli ve sebat etmeli, aslâ pes etmemelidir. Çünkü pes eder veya yılgınlık gösterirse Rabbine isyan etmiş olur, cehenneme düşer ve Allâh’m öfkesine maruz kalır. Allâh’ın düşmanına, istediğini vermiş ve ekmeğine yağ sürmüş olur. Şeytanın insanlar hakkındaki nihaî amacı onları küfre düşürmektir. Bundan dolayı Allâh’ın öfkelenip “ne halin varsa gör” demesi için insanı hâlden hâle sokar. O da yalnız ve çaresiz kalınca helâk olur ve şeytanla birlikte cehenneme düşer. Bu sebeple bir kul için şeytandan daha tehlikeli bir varlık yoktur ve ona karşı her daim tetikte olmak lazımdır. Çünkü insanın önünde iki seçenek vardır: ya helâk ile yüz yüze gelmek ya da Allâh’ın lütuf ve rahmetiyle kurtulmak. Allâh, bizi ve bütün müslümanları İblis’in ve ordusunun şerrinden muhafaza buyursun. Her türlü güç ve kuvvet, yüce Allâh’ın dilemesiyle olur.