Haccın yapılışı kısa cümlelerle şöyledir:
Mekke’ye girmek için gusletmek müstehaptır.
Mekke’ye mümkünse yukarı taraftan Bâbü’l- Mualla’dan girilir.
Mekke’ye hac veya umre için gece veya gündüz girilmesinde bir sakınca yoktur.
Eşyalarını yerleştirdikten sonra, ilk önce, mütevazi bir şekilde, huşu ile, o makamın büyüklüğünü düşünerek, yavaş yavaş yürümek suretiyle, Benî Şeybe kapısına gelinceye kadar telbiye getirerek Mescid-i Haram’a gidilir.
Zaruret olmadıkça Mescid-i Haram’a yalınayak girilmeli.
Önce sağ ayağını atar ve şöyle dua eder:
“Allah’ın adı ile başlarım. Hamd Allah’a mahsustur. Salât ve selâm Allah’ın Resûlü’ne olsun.
Ey Allah’ım! Bana rahmet kapılarını aç ve beni oraya girdir.
Ey Allah’ım! Gerçekten ben, şu yüce makamda senden, senin kulun ve Resûlün olan Efendimiz Muhammed’e salât eylemeni diliyorum. Bana da rahmet etmeni diliyorum. Hatalarımı affetmeni, günahlarımı bağışlamanı diliyorum. Ve günah yükümü benden kaldırıp atmanı diliyorum…”
Beytullah’ı görünce de, tekbir ve tehlil okuyarak şöyle dua eder: “Allah’tan başka ilah yoktur. Ve Allah her şeyden büyüktür.
Ey Allah’ım! Selam sensin. Her türlü selam da senden. Ve selam sana döner. Ey Rabbimiz! Bizi selamınla selamla…
Ey Allah’ım! Bu Beyt’in şanını yücelt, şerefini artır, heybetini ziyadeleştir. Beytinin şanını ve şerefini artırdığın gibi, hac ve umre yapanın da şerefini ve heybetin artır.”
Gönlünden geçtiği gibi (hayırlı ve meşru şekilde) dua eder.
Hacer’ül-Esved’in hizasında tavafa başlar. Ona karşı dönerek; namazda olduğu gibi, iki elini kaldırarak tekbir alır, sonra ellerini salıverir. Öpebiliyorsa onu öper, şayet öpemiyorsa elini üzerine dokundurup elini öper. Bunlardan hiç birini yapamazsa, uzaktan da olsa, yönünü Hacerü’l- Esved’e döndürür,ellerinin içi ona karşı gelecek şekilde kaldırır, “Bismillâhi Allahu Ekber” der, tekbir getirir, tehlil ve tahmid okur, Peygamberimize salat u selam getirerek selamlar. Bu esnada el, duada olduğu gibi semaya çevrilmez.
Hacerü’l- Esved’i selamladıktan sonra şöyle dua eder:
“Allah en büyük. Allah en büyük. Ey Allah’ım! Sana iman ettim. Kitabını tasdik ettim. Ahdine vefa gösterdim. Resûlüne ve onun sünnetine tabi oldum. Şehadet ederim ki Allah’tan başka ilah yoktur. O, birdir, O’nun şeriki yoktur. Şehadet ederim ki Muhammed (s.a.v) O’nun kuludur ve Resûlüdür. Allah’a iman ederim. Ve Cibt ve Tâğut gibi putları da inkar ederim.”
Sonra, yedi şavtı tamamlamak üzere tavafa başlar. Izdıba yapmayı unutmaz. Izdıba: Ridanın bir ucunu sağ koltuk altından geçirip sol omuz üzerine atmaktır.
Tavafın ilk üç şavtında Remel yapar. Remel: Erkeklerin kısa adımlarla koşarak veya koşar gibi yaparak, omuzları silkerek, çalımlı ve süratlice kahraman gibi yürümektir. Remel, Hacer’ül-Esved’de başlar ve Hacer’ül-Esved’de tamamlanır.Kudüm tavafında remel yapılmışsa artık ziyaret tavafında yapılmaz. Fakat yapılmamışsa remel yapmak gerekir.
Tavafı, Hacer’ül-Evsed’i selamla başladığı gibi selamla bitirir.
Birinci şavtta remel yapmayı terk eden kimse, sonraki iki şavtta remel yapar. İlk üç şavtta remel yapmayan diğer şavtlarda artık remel yapmaz.
Tavafı tamamlayan kimse, İbrahim (as)’m makamına gelir ve iki rekât namaz kılar. Burada namaz kılmaya gücü yetmeyen kimse, Mescidin her hangi bir yerinde de bu namazı kılar. Bu iki rekât namazı kılmak vaciptir. Mescidin dışında da kılmabilir. Birinci rekâtta “Kulyâ eyyühel kâfırûn”, ikinci rekâtta “Kul hüvelllahü ahad” surelerini okur.
Tavaf namazı, içinde nafile namaz kılmanın mübah olduğu vakitlerde kılınır. Sabah namazı kılındıktan sonra güneşin doğuşuna kadar, ikindi namazı kılındıktan sonra güneşin batışına kadar olan vakitte tavaf namazı kuvvetli görüşe göre kılınmaz. Bu mekruhtur.
Tavafı tamamlayan kimse, Safa tepesine çıkmadan önce, Zemzeme gelip zemzem içmesi müstehaptır.
Zemzem içerken şu duayı yapar:
“Ey Allah’ım! Senden bol rızık, faydalı ilim ve her derde deva vermeni diliyorum.”
Sa’y için Mescid’in kapısından çıkarken önce sol ayak atılır. Efdal olan, Bâbü’s-Safa’ dan çıkmaktır.
Sa’y yapmak İçin Safâ tepesine çıkılır. Tepeye çıkmamak mekruhtur, Sa’ya Safa tepesinden başlanır.
Safa tepesine çıkan kimse Beytullah’a döner, ellerini kaldırarak üç defa tekbir alır. Tekbir, tahmid ve senada bulunur.
Peygamber Efendimize salât u selamda bulunur, ihtiyaçlarını Cenab-ı Allah’a arz ederek duada bulur.
Sonra Safa tepesinden iner, batn-ı vadi’ye gelinceye kadar yavaş yavaş yürür, yeşil direğin yanma gelir, batn-ı vadide koşmaya başlar. İkinci yeşil direği geçinceye kadar koşar.
Safa’dan Merve’ye bir defa gitmek bir şavt’tır. Merve’den Safa’ya gitmek de bir şavt’tır. Böylece yedi şavt tamamlanır.
Sa’yi tavaftan sonra yapmak şarttır. Şayet önce yaparsa sa’yı, tavaftan sonra iade eder.
Hayızlı ve cünüp olmak, sa’yin sıhhatine mani değildir. Aslolan: Mescid’in haricinde eda edilen ve menasik hükümlerinden olan hiçbir ibadette taharet şart değildir. Bunlar, sa’y, Arafat’da ve Müzdelife’de vakfe, şeytan taşlama gibi ibadetlerdir. Ancak, Mescid-i Haram’da yapılan bütün ibadetlerde taharet şarttır. Tavaf da Mescid’de yapılan ibadettir.
Bir kimse, tavaf yaparken veya sa’y yaparken namaz için kamet getirilirse, tavafı terk edip namazı kılar, sonra da kaldığı yerden başlayıp bu ibadetini tamamlar.
Sa’yı tamamlayan kimse Mescid’e girip iki rekât namaz kılar.
Aralarını iki rekât tavaf namazı ile ayırmadan iki tavafı cem etmek, yani ard arda iki tavaf yapmak mekruhtur.
Mekkeli olmayanlar için; nafile tavaf yapmak, nafile namaz kılmaktan, Mekkeliler için de, nafile namaz kılmak, nafile tavaf yapmaktan efdaldir.
Tavaf ederken Kur’an okumak mekruhtur ve tavaf esnasında zikretmek, Kur’an okumaktan efdaldir. “Rabbenâ âtinâ fiddünyâ haseneten ve fil âhireti haseneten ve kınâ azâbennâr” ayetini Peygamberimiz okumuştu. Zira okunması men edilen içinde zikir bulunmayan ayetlerdir.
Terviye günü, sabah namazından ve güneşin doğmasından sonra, Mina’ye gidilir. Güneşin doğmasından önce de gidilmiş olsa caizdir.
Arafat’a varan kimse, orada dilediği yere iner. Fakat, Cebel-i Rahmet’in yakınma inmek daha efdaldir.
Şafiî Mezhebine göre; abdestsiz yapılan her çeşit tavaf, caiz değildir.