Ameli Gideren Riyâ
Riyâ tehlikesi ya ibadetten önce, ya bitirdikten sonra, yahut da ibadet arasında olur. İbadetten önceki riyâ, ibadeti giderir. Çünkü niyette ihlâs t yalnız Allah için yapmak 1 şarttır. Bu riyâ ile ihlâs gitmiş olur. Ama riyâ ibadetin kendisinde olursa, meselâ riyâ olsun diye vaktin evvelinde namaza başlaması gibi. Yalnız iken de namazı terketmezdi, fakat böyle erken de kılmazdı. Vaktin evvelinde kılma sevabı gider. Namazın kendi sevabı gitmez ve namazı doğru olur.
Çünkü namaza niyeti yalnız Allahü Teâlâ içindir. Nitekim gasbedi len bir evde namaz kılan, âsi olsa da farzı edâ etmiş olur. Namazın kendisine âsi olmuş olmaz. Burada da, riyâkâr namazın kendisinde değil, vaktinde riyâ etmiş olur. Eğer namazı ihlâs ile kılarsa, sonra aklına riyâ gelirse ve bunu açığa vurursa, geçen namaz boşa gitmez, fakat bunun cezasını çeker.Ameli Gideren Riyâ Derler ki: Bir kimse, «Dün gece Bakara Sûresini okudum», demiş. Yâni bu izhâr ettiğidir. Bir kimse Resûlullah’a (sallâllahü aleyhi ve sellem)., «Her gün oruç tutuyorum», deyince «Ne oruç tutuyorsun, ne tutmuyorsun» 0) buyurdu. Böyle söyleyince ibadet boşa gider demişlerdir. Bize göre işin doğrusu şöyledir ki, Resûlullah’ın (sallâllahü aleyhi ve sellem) ve İbn Mes’ûd’un (radıyallahü anh) böyle buyurmaları, bu sözlerle ibadette riyâdan kurtulamadıklarını anladıklarındandır. Ama ibadetleri riyâ için olmazsa ibadet dürüst olur ve tamam olan bir ibadet sonradan bâtıl olmaz. Bu hadisi şerifin mânâsını açıklarken, «Ara vermeden her gün oruç tutmayı yasaklıyor», demişlerdir.Ameli Gideren Riyâ İbadet arasında olan riyâ: Niyetin aslı, ibadeti yok ediyorsa, namaz bâtıl olur. Seyirlik bir şey olduğunda veya kaybettiği bir şeyi hatırladığında yalnız olsaydı namazı bozardı. Burada utancından namaza devam ediyor. Bu namaz bozulur. Çünkü ibadet niyeti gitmiştir. Burada durması insanlar içindir. Ama niyetin aslı yerinde kalırsa; fakat insanların görmesine de sevinirse, namazı iyi kılarsa, bu riyâ ile âsi olsa da bize göre namazı bozulmaz. Ama bir kimse ibadetini görür ve bundan dolayı yüzünde memnuniyet ve sevinç ifadesi olursa, bunun için Hârisi Muhasibi buyuruyor ki: «Namazının bozulup bozulmayacağı ihtilaflıdır. Ben bunda tereddütlüydüm. Şimdi zannı galibime göre bozulur diyorum». Sonra buyurdu: «Bir kimse, birisi Resûlullah’a (sallâllahü aleyhi ve sellem), «Ben amelimi gizli tutuyorum, fakat duyulunca seviniyorum», deyince, «Sana iki karşılık verilir, biri gizli tutmak, diğeri aşikâr olmaktır», buyurdu derse, cevabında deriz ki: Bu hadîsi şerif, mürsel hadîslerdendir. İsnadı, Resûlullah’a (sallâllahü aleyhi ve sellem) dayanmıyor. Olabilir ki, bununla, namazdan sonra duyulması, görülmesi söylenmiştir. Yahut tâatin izhârında Allahü Teâlâ’nın. ihsanına sevinmiş olabilir. Bundan önce bunu anlatmıştık. Burada delilimiz şu olur ki, hiç kimse, insanların bilmesi günaha sebep olmasa da, karşılığın, yâni sevabın artmasına sebep olur da diyemez. Hârisi Muhasibinin sözü budur. Bize göre en açığı şöyledir ki, bu kadar sevinmek ile amelde bir şey artmaz, niyetin aslı da yerinde olur ve bu niyete göre amel ederse, bu riyâ ile namaz bozulmaz.