Kurban, Allah’u Teâla’nın ihsan buyurduğu varlığına bir teşekkürdür.
Kurban insanın Allah’a yaklaşmasına ve O’nun rızasını kazanmasına vesile olan bir ibadettir.”Kurban” kesilmesinde de bu mana vardır. O’nun emirlerine bağlılığını, gerekirse, O’nun rızasını kazanmak için her fedakârlığa katlanacağını göstermiş olur.
Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için yapılan her şeyde esas olan iyi niyettir. Kurban da böyledir, iyi niyet ve ihlas esastır. Bakınız, bu konuda Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyuruluyor;
“Onlann (kurbanların) ne etleri nede kanları Allah’a ulaşır. Fakat O’na sadece sizin takvanız ulaşır.”
Esasen Allah’u Teâla ancak takva sahiplerinin yapmış ol¬dukları ibadetleri kabul eder.
Peygamber Efendimiz (Sallallahu Aleyhi Vesellem):
“Amellerin kıymeti ancak niyetlere göredir. Herkesin niyet ettiği ne ise eline geçecek olan ancak odur.” buyurmuştur.
Harem dâhilinde kesilmesi gereken kurbana “hedy” denir. Bu kurban üç nevidir. Birincisi, Hedyü’t Tatavvu. İkincisi; Cina¬yetten dolayı ceza kurbanı. Üçüncüsü; Nezir / Adak kurbanıdır. Bunları açıklayalım.
1. Hedy-i Tatavvu: Hacmin Allah için nafile olarak kesmek istediği kurbandır. Peygamberimizin (sav) “Veda Haccmda” kestiği kurbandır. Bu kurbanın Allah katında makbul olması için etinden fakirlere verilmesi lazımdır.
2. Ceza Kurbanı: Hac ve Umre yasaklarını ihlal veya vacipleri ihmal eden hacının ceza olarak kesmesi gerektiği kurbandır. Bu kurbanın etinden kesen hacı yiyemeyeceği gibi zenginlere yedirmesi de caiz değildir. Doğrudan fakirlere ulaştırması gerekir.
3. Nezir Kurbanı: Harem hududuna giren bir hacı kurban kesmeyi nezrederse bunu kesmek vacip olur. Nezir, yani adak olduğu için bu kurbanın etinden yemesi de caiz olmaz.
Kurbanlar ancak dört nevi hayvandan olur. Deve, sığır, koyun ve keçi. Keçi ve koyun bir kişiye, deve ve sığır ise yedişer hisseye kesilebilir. Ceza kurbanının ya bizzat kurbanı kesilir veyahut onun yerine durumuna göre fidye ve oruç gerekir. Bunlarda aşağıda izah edildiği şekilde yapılır:
1. Bir vacibin terk edilmesinden dolayı vacip olan kurbandır. Bunlar da cemrelere taş atmamak, ihramsız mikatı geçmek, veda tavafım yapmamak, tavaf ve sa’y da yürümeyi terk etmek. Bu konuda şeriatın beyanı ne ise onu yapmak gerekir. İhlal eden kurban kesmekle mükelleftir. Buna gücü yetmezse üç günü hacda ve yedi günü memlekete döndüğü zaman oruç tutmalıdır.
2. Haccı veya Umreyi ifsat eden kadına cinsî yakınlaşma yasağını ihlal eden bir hacı bunun cezası olarak bir deve veya sığır kurban etmelidir. Onu bulamazsa yedi koyun veya keçi, onu da bulamazsa değeri kadar buğdayı veya bedelini fakirlere vermekle mükelleftir. Buna da gücü yetmezse buğday kaç sa’ gelirse o kadar oruç tutmalıdır. Bununla beraber günahtan da kurtulamaz, ancak tövbe etmesi de gerekir.
3. Yasak olan avı öldürmekten dolayı vacip olan kurbandır. Bu kurban ise öldürdüğü şeyin cinsinden bir hayvanı kurban etmektir. Veya onun değerini fakirlere vermekle mükelleftir. Veyahut onların bedeli olan buğdayın kaç sa’ olduğunu hesaplar o kadar oruç tutar. Bir sa’ bir fitre miktarıdır.
Heydin / Kurbanın Şartları: Kurban edilecek hayvanlarda aranan şartlar aşağıda belirlenmiştir. Bu şartları taşıyan hayvanlar dışında kurban kesmek caiz değildir. Aksi taktirde kabul edilmez, yeniden kesmesi gerekir.
1. Devenin en az beş, sığırın ve keçinin iki sene, koyunun ise süt dişlerini atması ve annesinin boyuna ulaşması şartıyla en az altı aylık olması gerekir.
2. Kurban edilecek hayvanın sağlam olması, hasta, kör, topal ve kulağı ve kuyruğu kesik olmamasıdır.
3. Kurbanın en efdali deve, sonra sığır, sonra koyun, sonra keçidir.
4. Cezayı gerektirecek bir yasağı ihlal eden hacının kurbanda tertibe riayet etmesi gerekir. Yani önce deve kesecek, buna gücü yetmezse sığır, ona da gücü yetmezse bedelini fakirlere verecek, yoksa bedelini sa’ olarak takdir ederek buna göre oruç tutacaktır.
Kurbanın kesilme zamanı ve yeri:
Kurbanın kesilme zamanı hacda olan kimse için Bayram günü kuşluk vaktinden itibaren dördüncü günü güneşin batmasına kadardır. Vacibi terk etmesinden dolayı keseceği kurbanın ise belli bir zamanı yoktur.
Kurbanların Haremde kesilmesi esastır. Hacı için haremde en iyi yer ise “Mina” mevkiidir. İmkânı varsa kurbanı bizzat sahibi keser. Kendi kesmese de kesim yerinde hazır bulunması gerekir. Kasaba kestirecekse kesim parasını kurban sahibi vermelidir. Kurban kıbleye doğru yatırılır ve usulüne uygun kesilir. Kurban keserken tesmiye getirmek, yani besmele çekmek sünnettir.
Bayram Hakkında Efendimizin Sözleri:
“Bayram gecesi melekler yeryüzüne iner. “Kalkın, uya¬nın. Allah’a ihsanda bulunacak olanlar affedilecekler”, diye nida ederler.”
“Kim bayram günü 300 kere SUBHANALLAH’U VE Bİ HAMDİHİ’der, sevabım ölmüşlere bağışlarsa, her Müslüman ölünün kabrine bir nur iner, ölünce kendi mezarına da Allah bir nur gönderir.”
“Bayramınızı tekbirlerle şenlendiriniz.”
Şeytan her bayram günü öfkesinden inler. Etrafında bulunan yardakçıları; ” Seni öfkelendiren nedir: diye sorarlar.
“Şeytan onlara şöyle der: “Bugün Allah, Muhammed ümmetinin günahlarını affetti. Onları mutlaka nefsi arzularına daldırarak, oyalamaksınız.”
Kurban Kesmenin Sayısız Mükâfatlan
Rasulullah (Sallallahu Aleyhi ve Sellem)buyurdu ki:
“Kim evinden kurban almak için çıkarsa, her adımına 10 sevap verilir, 10 günah silinir, 10 derece yükseltilir. Pazarlıkta her kelamı teşbih olur. Kurban’ı kesmek için yere yatırdıklarında 7 kat yerden semaya kadar, bütün mahlûkat o kimsenin affını ister. Kanı yere aktığı vakit her damladan 10 melek yaratılır, o melekler kıyamete kadar, kurban kesen kimsenin hakkında istiğfar ederler. Etini taksim edip dağıttığında İsmail (Aieyhisseiam) torunlarından bir köleyi azad etmiş gibi sevap kazanır.”