Cabir’den dedi ki: “Rasülullah -sallallâhu aleyhi vesellem- şöyle buyurdu: Geceleyin uyuduğunuz vakit kandilleri söndürünüz, kapıları kilitleyiniz, kırbaların, tulumların ağızlarını düğümleyiniz, yiyecek ve içeceğin üstünü örtüp kapatınız.”
Ravi Hemmâm dedi ki: Ben onun (Ata’nın): “Kabın üzerine enine koyacağı bir çubuk ile dahi olsa…” dediğini zannediyorum.
Açıklama:
“Kapıları kilitleyiniz.” İbn Dakiki’l-’îd dedi ki: Kapıların kilitlenmesi emrinde dini ve dünyevi çeşitli maslahatlar vardır. Bu yolla canlar ve mallar, faydasız işler yapan ve fesad ehli olan kimselere karşı, özellikle de şeytanlara karşı korunma altına alınır. Peygamber Efendimiz’in: “Çünkü şüphesiz şeytan kilitlenmiş bir kapıyı açamaz” ifadesi, kapının kapatılması emrinin şeytanın insanlarla birlikte bulunmasından uzak tutulması için olduğuna bir işarettir. Özel olarak onu gerekçe göstermesi ise, ancak nübüvvet yoluyla bilinebilecek ve sair kimselere gizli saklı kalınan böyle bir hususa dikkat çekmek içindir.
Bu rivayette geçen “yiyecek ve içecek kaplarının üstünü örtünüz. Hemmam dedi ki: Zannederim Ata: Kabın üzerine enine konulacak bir değnek ile dahi olsa dedi” ifadeleri ile birlikte, (bir diğer rivâyette) sözü geçen her bir emir ile ayrıca “ve yüce Allah’ın adını da zikret” fazlalığı da yer almaktadır.
İbn Battal hadisi genel ifadeleri ile olduğu gibi kabul etmiş ve bu hususta bir müşkülüne işaret ederek şöyle demiştir: Peygamber -sallallâhu aleyhi vesellem- şeytana bu kabilden hiçbir güç verilmemiş olduğunu haber vermektedir. Bununla birlikte şeytana bundan daha büyük imkânlar da verilmiştir. O da insanoğlunun girme kudretine sahip olmadığı yerlere girebilmesidir.
Derim ki: Az önce işaret ettiğimiz fazlalık, bu müşkülü ortadan kaldırmaktadır. O da Allah’ın adının anılışının, şeytanın bu işleri yapmasına engel teşkil etmesidir. Buna göre eğer Allah’ın adı anılmayacak olursa, şeytan bütün bunları yapabilir. Bunu da Müslim’in ve dört Sünen sahibinin Câbir’den merfu olarak rivâyet ettikleri şu hadis desteklemektedir: “Adam evine girdiği sırada ve yemek yerken Allah’ın adını anarsa, şeytan: Sizin gece kalacak yeriniz de, akşam yemeğiniz de yoktur, der. Eğer evine girince Allah’ın adını anmazsa, şeytan: (Gece kalacağınız yeri) tedarik ettiniz, der.”
Hadislerden Öğrendiklerimiz
1. Evlerde özellikle gece vakti ateşe karşı tedbirli olmak lâzımdır. Uyumak istendiği zaman evde yanar halde ateş bırakmamaya dikkat ve özen göstermelidir.
2. Evinden uzun süre ayrılacak olanların da aynı tedbiri almasında büyük faydalar vardır.
3. Can ve mal kaybına meydan vermemek veya istenmeyen bir durumla karşılaşmamak için yemek ve su kaplarının üstünü ve muslukları kapatmak, kapıları kilitleyip pencereleri örtmek, her türlü ateşi söndürmek gibi hadiste sayılan tedbirleri almayı ihmal etmemelidir.
4. Bütün bunları besmele çekerek yapmak müstehaptır.
5. Hz. Peygamber her konuda ümmetine karşı uyarı görevini büyük bir şefkat, merhamet ve açık yüreklilikle yapmıştır.
6. Müslüman tedbirli ve ağzı besmeleli insandır.