Ucb Ve Zararları
Bil ki ucb, kötü işlerdendir. Resûlullah (sallâllahü aleyhi ve sellem) buyurdu: «Üç şey insanı helâk eder: Bahillik, nefsine uymak ve ucb» (‘). Yine buyurdu: «Günah işlemeseniz de, sizin için günahtan fena olan şeyden korkarım. O da ucbdur» (2).
Hazreti Âişe’ye (radıyallahü anhâ), «İnsan, ne zaman kötü amel işler?» diye sordular. «İyi amel işlediğini sandığı zaman», buyurdu. İşte o zan ucbdur. İbn Mes’ûd (radıyallahü anh) buyurur: «İnsanın helâki iki şeydedir. Ucb ve ümitsizlikte». Bu yüzden demişlerdir ki, ümitsiz olan isteğinde gevşek olur. Ucb eden (yâni kendini beğeneni de böyledir. Çünkü kendini ihtiyaçsız hisseder. Mıtraf (radıyallahü anh) buyurur: «Bütün gece uyuyup ve sabahleyin kırıklık ve korku ile kalkmamı bütün geceyi namazla geçirip, sabahleyin kibir ve ucb etmekten çok severim». Bişr ibn Mensur, bir gün sabah namazını uzun kıldı. Bir kimse de hayran hayran ona bakıyordu. Selâm verince, «Ey delikanlı şaşma! Şeytan da uzun yıllar ibadet eyledi ve sonunun ne olduğunu sen de biliyorsun», dedi.
Ucbdan birçok âfetler doğar. Biri kibir olup, kendini diğerlerinden iyi bilir. Biri de günahlarını hatırlamaz. Hatırladığı olsa da, tedariki yoluna gitmez ve kendini afvedilmiş sanır. İbadet etse, buna şükretmez ve şükre ihtiyacı olmadığını sanır. İbadet âfetlerini bilmez, öğrenmek de istemez ve kendini o âfet ve zararlardan uzak sanır. Kalbinden korku gider ve mekri İlâhiden emin olur. Allahü Teâlâ’nın kendisine verdiği ibadet nimeti ile Allahü Teâlâ’nın katında bir yeri olduğunu sanır. Kendini över ve beğenir. İlmi ile ucb edip filmini beğenipl kimseye bir şey sormaz. Ona uymayan bir görüş ve söz söylerlerse dinlemez, eksik kalır, nasihata kulak vermez.