Riyâ Vesvesesini Kökünden Söküp Atmanın Yolu
Riyâ arzusuna muhalefet edince ve kalb ile onu kerih görünce, tabiatında riyâ isteği ve vesvesesi kalırsa, ondan mes’ul olmazsın. Çünkü o insanın tabiatında, yaratılışmdadır. Sana tabiatında ola pı değiştir diye emrolunmadı. Emrolunduğun, onu yenmen, ona hâkim olman ve elin altında bulundurman olup, seni Cehenneme atmamasıdır. Onun dediğini yapmayacak kuvveti elde etmen, ona hâkim olmanı ve elinin altında olmasını gösterir. Kul olmanın verdiği mes’uliyet için, bu kadarı yetişir. O arzu ve isteği kerih görmen o arzunun kefâretidir. Bunun delili şudur ki, Ashâbı kirâm (aleyhimürrıdvân) Resûlullah’a (sallâllahü aleyhi ve sellem), «Aklımıza öyle düşünceler geliyor ki, eğer bizi gökten yere atsalar, bizim için daha kolay olur, biz ise bu düşünceleri kerih görüyoruz, beğenmiyoruz», dediklerinde; «Yâ bu hâle kavuştunuz mu?», buyurdu. «Evet», dediler. «O, sarih İmam gösterir» 0), buyurdu. Riyâ Vesvesesini Kökünden Söküp Atmanın Yolu
vesveseler Allahü Teâlâ hakkında idi. Sarih iman onları kerih bilmektir. Yoksa vesveseye sarih iman denmez. Onları kerih görmek, onların kefâreti olunca, insanların vesvesesi ile ilgili olanların, kerih görmekle yok olacağı daha açıktır. Ama şeytan, bir kimsede nefsine muhalefet ve şeytanla bu vesvesede mücadele kuvvetini görürse, şeytan ona hased eder ve ona, kurtuluşunun bu vesvesede şeytanla mücadele etmesinde olduğunu gösterir. O mücadele ile meşgul olma, kalbden münâcât lezzetini götürür. Bu ise yanlıştır. Bu da dört derecede olur.
— Onunla mücadele ederken zaman geçer.
— Onu yalanlamakla, kovmakla ve kalbden münâcât etmekle yetinir.
— Onu yalanlamak ve kovmakla da uğraşmaz. Çünkü bununla da biraz zaman geçireceğini bilir. İltifat etmeyip, münâcâta koyulur.
— İhlâs için çok uğraşır, çok çalışır. Zira şeytanın bundan kızacağını, kendisine yüz vermeyeceğini bilir. En yüksek derecesi budur. Çünkü şeytan ondan bunu görünce, ümidi keser. Bunlar ilim öğrenmeye giden dört kimseye benzer. Yollarında bir hased ci .(çekemeyeni durur, birinin gitmesine engel olur, o ise onun sözüne aldırmayıp geçmez ve onunla kavgaya tutuşur, vakit kaybeder. Öbürüne mani olur, o hasedciyi kovar, fakat kavga ile oyalanmaz. Üçüncüsü ise aldırmaz; onu defetmekle de uğraşmaz. Riyâ Vesvesesini Kökünden Söküp Atmanın Yolu Ona hiçbir zaman harcamaz. Dördüncüye de mâni olur. O ise ona hiç iltifat etmez, yüz vermez. Yoluna devam eder, zaman harcamaz. Hattâ yüzüne bakmayıp daha çabuk yürür. Hased eden o kimse, ilk ikisinden maksadından bazı şeylere kavuşmuştur. Uçüncüden ise bir şey elde edememiştir. Dördüncüden bir şey elde edemediği gibi, onda bazı şeylerin artmasına sebep olmuştur. Hiçbirine üzülmese de bu sonuncusuna üzülür ve keşki yapmasaydım der. O hâlde vesvese ve onunla münâzarada, kavgaya tutuşmamaya, münakaşa ile oyalanmamaya gayret edip, münâcâta devam etmelidir.