, Arabî ayların sekizincisi ve üç ayların İkincisidir. Şaban kelimesi, “dağılan, saçılan” manalarına gelmektedir. Bir rivayete göre Efendimiz (sav); ‘Şaban ayında Ramazan için pek çok hayır dağıldığı için bu aya bu ismin verildiğini’ ifade etmişlerdir. Hz. Peygamber (sav), Ramazan’dan sonra en çok bu ayda oruç tutmuştur. Yine O (sav) “Recep Allah’ın, Şaban benim, Ramazan da ümmetimin ayıdır” buyurmuşlardır. Bu ayın ortasında, yani, 14’ünü 15’ine bağlayan gece Berât Kandili vardır. Kısaca; “Borç’tan, isnat edilen suçtan, ruha azap veren sıkıntılardan kurtulmak” manalarına gelir.
Şaban ayının Araplar arasındaki eski adı Azil idi. Araplar, Şaban ayına “şehrullâhi’l- muazzam”, “şehru’l-kerâme” ve “şehru’l-kasîr” de derler. Böyle demelerinin sebebi, bu ayda bostanlara çıkıp, yanlarında götürdükleri yemek ve diğer şeyler pişinceye kadar gezip eğlenmeyi âdet edinmeleriydi. Medineliler, bu ayın on beşinci gecesine “leyletü’l-helva” (helvagecesi) derlerdi. Araplar, o gece evlerinde, durumlarına göre tatlılar pişirip yerler ve yedirirlerdi.
Eskiden bizim toplumumuzda da, hemen her kandil gecesi bir helva gecesiydi. Fakir-zengin akrabaya, komşuya helva dağıtmak âdetti. Ülkemizin bazı yörelerinde bu âdetin günümüzde de devam ettiği bilinmektedir.
Peygamber Efendimiz (sav), bu ayda mümkün olduğu kadar oruç tutardı. Hz. Âişe, O’nun bu davranışını şu sözleriyle ifade eder: “Rasûlüllah’ın (sav) Şaban ayındaki kadar çok oruçlu olduğu bir ay görmedim” (Tecrid-i Sarîh Trc., IV, 295).
Şaban ayında niçin çok oruç tuttuğu sorulduğu zaman Rasûlüllah Efendimiz (sav) buyurdu ki: “Şaban, öyle faziletli bir aydır ki, insanlar bundan gafildir. Bu ayda ameller, âlemlerin Rabbine arz edilir. Ben de amelimin oruçlu iken arz edilmesini isterim.”
İslâm tarihinde bazı önemli olaylar bu ayda meydana gelmiştir. Şaban ayı bu bakımdan da mühimdir. Bunlar arasında, hicretin ikinci yılma rastlayan Şaban ayı ortalarında nâzil olan âyetle ‘kıblenin Mescid-i Aksâdan Mescid-i Haram’a çevrilmesi’ve diğer bir âyetle de Ramazan orucunun farz kılınması’ sayılabilir.
Bu konudaki hadis-i şeriflerden bazıları şöyledir:
“Ramazan’dan sonra en faziletli oruç, Şaban ayında tutulan oruçtur.” (Tirmizî)
“Şaban’da üç gün oruç tutana, Hak Teâlâ, Cennette bir yer hazırlar.”
Şaban ayı, Resûlullah Efendimiz’in (sav) ayıdır. Çok Salâvat-ı şerîfe getirilmelidir. Her gün 100 defa “Kevser sûresi” okunmalıdır.
10 gün 100 defa “Yâ Latîf (cc)”
10 gün 100 defa “Yâ Rezzak (cc)”
10 gün 100 defa “YâAzîz (cc)”okunmalıdır.