Ebû Eyyub -radıyallâhu anh- anlatıyor: “Resûlullah -sallallâhu aleyhi vesellem- buyurdular ki: “Helâya gittiğiniz vakit, (abdest bozarken) kıbleye ne önünüzü ne de arkanızı dönmeyin. Fakat yüzünüzü doğuya ve batıya döndürün.”
Ebû Eyyub der ki: “Şam’a gelince helâların yönlerinin hep kıble cihetine inşa edildiğini gördük. Onları kullanırken yönünü yan çeviriyor, ayrıca Allah’tan mağfiret de diliyorduk.”
Açıklama:
Burada meskenle inancın bağlantısını gösteren bir numune ile karşı karşıyayız. Her kültürün kendine has meskeni ve bu meskenin temel hususiyetleri vardır. İslâm meskeninin bir hususiyeti, helâların yön itibariyle insanın ön veya arka tercinin kıbleye gelmeyecek şekilde olmasıdır. Bu bir İslâmî edeptir.
Hadiste geçen “Yüzünüzü doğuya ve batıya döndürün” emri Medine halkıyla ilgilidir. Ama kıblesi doğu veya batı cihetinde olan kimselerin, “doğu”ya ve “batı”ya yönelmemeleri gerekir.
Bazı âlimler, Bir sonraki hadisi esas alarak, kıbleye yönelme yasağının bilhassa önü açık geniş araziler için mevzubahis olduğunu; kapalı ve dar yerlerde o kadar mühim olmadığını belirtirler.
Mervân el-Asğar anlatıyor: “İbnu Ömer -radıyallâhu anh-’yı devesini kıble istikametine oturttu, sonra onun duldasına çömelip deveye doğru yönelerek akıtıyorken gördüm. Kendisine:
“Ey Ebû Abdirrahmân, bu tarz akıtmaktan nehyedilmedik mi?” dedim.
“Evet, ama bundan, açık arazide nehyedildik. Seninle kıble arasında sana perde olan bir şey varsa bu durumda akıtmanda bir beis yok!” dedi.”
Açıklama:
Bu hadis, abdest bozma sırasında ön veya arkayı kıbleye çevirme yasağının açık araziye mahsus olduğunu ifade etmektedir.