Kader akidesinin, Müslümanları olumsuz bir şekilde etkilediği şeklinde mülâhazaları seslendirenler var. Acaba bu mülâhaza veya iddiaların doğruluk payı ne kadardır?
Müslümanların dünyasında yaşadığımız şu an ki zaman diliminde ters giden bir şey varsa bunu kadere değil de, tembelliklerine ve ihmalkârlıklarına kılıf arayan insanların kadercilik yapmalarına bağlamak daha uygun olacaktır.
Bugün perişan bir vaziyette bulunan İslâm dünyasının içinde bulunduğu durum, İslâm’ın bildirdiği kader akidesinin değil, İslâm’ın ruhuna uygun yaşanmayışının, temsil eksikliğinin ve Müslümanlann gerektiği yerde kendilerinden beklenen fedakârlığı, çalışkanlığı ortaya koyamamalannın neticesidir.
Kaza ve kadere iman, eğer Müslümanların faaliyetlerine engel olmuş olsaydı, İslâmiyet’in yüksek devirlerindeki o fevkalâde terakkiler nasıl meydana gelebilirdi? Yani, bu dinin hayata hayat kılındığı devirlerde, böyle bir akide, Müslümanların ilerlemesine ve medeniyet öncüleri olmalarına asla mani olmamıştır. Amelî/pratik yönden bir araştırma yaptığımız zaman, kalplerinde dinî düşüncenin etkisi daha fazla olan önceki Müslümanların tembel olmadığını, diğer milletler tarafından da mağlûp edilemediklerini görürüz. Onların kaza ve kadere inanmadıklarını ise hiçbir kimse iddia edemez.
Kadere iman, kozmolojik açıdan ‘her şeyin Allah tarafından bir tertip ve ölçüye bağlandığına iman’ mânâsına geldiğinden, insan zihninde, kâinatta tesadüflere yer olmadığı şuurunu ve bir nizam fikrini yerleştirip insanı devamlı ve programlı bir çalışmaya sevk eden bir esas olmuştur.