İrade, nefsin alışkanlıklarını terk etmek demektir. İradenin hakikî anlamda gerçekleşmesi, kalbin Hakk’ı talep etmeye teşebbüs etmesi ve mâsivayı terk etmesiyle olur. Bir kul, dünya ve âhiretin hazlan demek olan alışkanlıkları terk edince iradesi ortaya çıkar. İrade, her şeyin önünde gelir. İkinci sırada kasd, üçüncü sırada ise fiil gelir. Hâsılı irade, sûfılerin yoluna sülük eden herkesin yolunun başlangıcı ve kasd sahibi olan herkesin ilk durağıdır. Allâh (c.c.) Peygamberine (s.a.v.) şöyle buyurmuştur:
“[Ey peygamber] sabah-akşam rablerineyakaran ve onun rızasından başka bir şey düşünmeyen (irade etmeyen) fakir mü’minleri [birkaç kibirli müşriğin hatırı için] huzurundan/meclisinden uzaklaştırmaya kalkma.n
[Ey peygamber]sen sen ol, Rablerinin rızasını kazanmak arzusuyla (iradesiyle) her daim O’nayalvarıpyakaranlarla birlikte olmaya devam et. Şu üç günlük hayatın cazibesine aldanıp da onlarla ilgilenmek yerine başkalarına meyletme.
Her iki ayette de Allâh, peygamberini onlan kovmaması ve meclisinden uzaklaştırmaması konusunda uyarmış, onlarla birlikte kalmasını emretmiş ve onları “kendi rızasını irade etmek” vasfıyla nitelemiş, sonra da “üç günlük hayatın cazibesine aldanarak onlarla ilgilenmek yerine başkalarına meyletme!” buyurmuştur. Her iki ayetten de anlaşılmaktadır ki iradenin özü, Allâh rızasını kazanmayı arzu etmektir.