Dört Mezhebe Göre Satışı Bozan ve Bozmayan Şeyler – 3

By | 9 Ağustos 2015

dort-mezhebe-gore-satisi-bozan-ve-bozmayan-seyler-3– Bir satışta, satışı caiz olan bir şey ile caiz olmayan bir şey birleşmiş ise -köle ile hürün, kendi kölesi ile başkasının kölesinin, ölü eti!*) ile usulune uygun boğazlanmış etin birlikte satılması gibi- Şafiî’ nin iki kavli olup, bunların birincisi ve makbul olanı satışı caiz olanda hükmün sahih olup, caiz olmayanda batıl olmasıdır. Bu aynı zamanda Malik’in de kavlidir. Şafiî’nin diğer görüşüne göre ise her ikisinin satışı da batıl olmaktır.
Birinci görüşü dikkate alırsak, alıcı durumu bilmiyor idiyse muhayyerliği vardır. Şöyle ki durumu kabul ederse o satışı caiz olanın payını öder ve alır.

Ebu Hanife’ye göre satışı fasit olan mal hakkında (Kur’an ve sünnetten) kesin delil veya icma varsa -ki köle ile hürün birlikte satılması böyledir- her ikisinin satışı da fasit olur. Delil bunlardan başkası (kıyas gibi) ise satışı caiz olanın bedeli alınıp verilir. Ümmü veled ile cariyenin birlikte satılması gibi. (Bu örnekte ümmü veledin satışı caiz değildir.)

Ebu Hanife besmele çekilerek kesilen et ile besmelesiz kesilen etin karışık satılması durumunda her ikisinin de satışının fasit olacağını söylemiş, Ebu Yusuf ve Muhammed kendisine muhalefet etmişlerdir.

Yine Ebu Hanife (bin liraya satın alınan bir malın ödemesi üzerinde) beş yüzü peşin, beş yüzü ne vakit kendisine bir bağış olursa o zaman ödenmek üzere yapılan satışta da hepsi birden fasit olur. (Çünkü ne zaman yapılacağı meçhuldür. Bu belirsizlik akdi bozucu bir özelliktir.)
(Yukardaki durumlarda) Ahmed b. Hanbel’den, Şafiî’ye de, Hanefî’ye de uyan iki rivayet mevcuttur.