Dört Mezhebe Göre Gasp

By | 10 Ağustos 2015

dort-mezhebe-gore-gasp– Gasbın haram, gasp yapan kimsenin günahkar olduğunda icma vardır. Gaspla alınan malın hala durması halinde geriye verilmesi; alınması halinde can kaybı yoksa gasb edenden alınması vaciptir.

– Hayvan olsun, sair ticaret malları olsun, ölçek ve tartıyla işlem görmeyen şeyler gasp edildiğinde telef olursa kıymeti ödenir. Bunda mezhep imamlarının ittifakı vardır. Ölçek ve tartı ile işlem yapılanlar ise (piyasada) bulundukça benzeri ile ödenir. Ancak Ahmed b. Hanbel’den bir rivayette böyle olmadığı ifade edilmiştir.

– Bir kimse herhangi bir insanın eşyasına saldırır ve o şeyin kullanılma maksadını (işe yarayan özelliğini) ortadan kaldırırsa:
Malik ten meşhur rivayete göre, saldırgan bu eşyayı kıymetini ödeyerek alması lazım gelir. Bu malın (şeyin) binit için kullanılan olması veya başka bir şey olması arasında fark yoktur. (Hayvana göre) eşeğin uzun kuyruğunu veya kulağını kesmesi ile, o durumda olan hayvanı binilmez şekle sokan bir organını kesmesi arasında bir fark yoktur. Saldırıya uğrayan hayvanın merkep, katır veya at olması fark etmez. Malik’ten meşhur rivayet budur. Malik’ten bir rivayet daha vardır ki, ona göre saldırgan verdiği zararın sebep olduğu değer düşüklüğünü öder.
Ebu Hanife’ye göre mesela bir kimse bir kimsenin elbisesine zarar verip yarıdan fazlasını işe yaramaz hale getirse kıymetini öder, elbise kendisine teslim edilir. Elbisenin yarı veya yarıdan az değerini düşürecek bir zarar verse, zarardan dolayı düşen değeri öder.