Dört Mezhebe Göre Rehin (İpotek) – 9

By | 23 Haziran 2015

dort-mezhebe-gore-rehin-ipotek-9 Rehin bırakılan malda artma ve fazlalık, yavru, meyve, yün ve kıl gibi rehin malın kendisinden ayrı bir cisim olursa Malik’e göre fazlalık rehin verene aittir.Yavru da rehine dahildir.
Ebu Hanife’ye göre fazlalık ayrı olsun, bitişik olsun rehne dahildir. Şafiî’ye göre tüm fazlalıklar rehinden hariçdir. Ahmed b. Hanbel’e göre fazlalık rehin alanın mülküdür, rehin verenin değil.

Hadis alimlerinden bazısı:“Eğer rehin malın bakımını rehini veren yapıyorsa fazlalık onundur, rehin alan bakıyorsa fazlalık önündür.” demişlerdir.

– Rehin mal (telef olduğu takdirde) tazminat gerekir mi, gerekmez mi? Bu hususta ihtilaf vardır:
Malikî mezhebine göre telef olduğu dış görünüşten belli olanlarda hayvan ve taşınmaz mallar gibi- rehin alan tarafından zararın ödenmesi gerekmez.Telef hususunda yeminiyle beraber rehin alanın sözü kabul edilir.
Telef olduğu (dış görünüşten anlaşılmayıp) gizli olanlar da -para ve elbise gibi- telef hususunda rehin alanın sözü rehin veren tasdik etmedikçe kabul edilmez. Telef hususunda belge gösterilebilen mallar hususunda Malik’in farklı görüşleri vardır.

İbn-i Kasım ve diğerleri Malik’ten tazmin olmadığına dair rivayette bulunmuşlardır. Rehin alan alacağını rehin verenden alır.

Eşheb ve diğerleri ise rehin alan telef olan malın kıymetini öder. Malik’in mezhebinde meşhur olan bu malın kıymetine göre ödenmesidir. Mal az olsun, çok olsun. Eğer rehin malın kıymeti rehin verenin borcundan fazla ise rehin alandan fazlasını alır.
Ebu Hanife’ye göre rehin mal, durum ne olursa olsun tazminata tabidir. Ancak tazminat, malın kıymeti ile rehin verenin borcundan hangisi daha az ise tazminat ödemesi ona göre olur. (Mesela) rehnin kıymeti bin dirhem, rehin verenin borcu beşyüz dirhem olsa, borç kadarı tazmin edilir, fazlası tazmin edilmez. Zarar rehin verenin hesabına olur. Borç beşyüz dirhem, rehin malın değeri bin dirhem olsa, borcu kadarı düşülür, üstünü rehin verenden alır.
Şafiî ve Ahmed b. Hanbel’e göre rehin mal, rehin alanın elinde emanettir, rehin de diğer emanetler gibidir.Telef kendi kusurundan olmadıkça zararı ödemez.

Süreyh, Hasen, Şa’bi diyorlar ki:“Rehin -değeri ne olursa olsun- borcun tamamı karşılığında tazmin edilir. Hatta rehinin değeri bir dirhem, borcun değeri onbin dirhem olup, rehin telef olsa borcun tamamı düşer.”