Hayvanları insanların hizmetine veren ve çeşitli şekillerde onlardan faydanılmasını helal kılan Allah Teâlâ buna karşılık hayvanlara, merhamet ve şefkat gösterilmesini emreder. Hz. Peygamber’in, “Merhamet edene Altılı da merhamet eder; yerdekilere merhamet edin ki göktekiler de size merhamet etsin” mealindeki hadisiyle insanları hayvanlara karşı iyi davranmaya yönlendirdiği aç veya susuz bırakılmaları, dövülmeleri, yavrularının alınması, yarışma düzenlenerek dövüştürülmeleri, güçlerini aşan ölçüde ilk taşıtılması gibi kötü muamele yapılmasına şahit olunca müdahalede bulunarak ilgilileri uyardığı görülmektedir.
Zaman zaman geçmiş ümmetlerin iyi ve kötü davranışlarından örnekler anlatan Peygamber (s.a.s.), günahkâr bir kişinin susamış bir köpeğe zor şartlar altıda su temin ettiği için Allah tarafından bağışlandığını, bir kediyi hapsederek açlıktan ve susuzluktan ölmesine yol açan bir kadının dı bu yüzden cehennemlik olduğunu haber vermektedir. Yine Rasûlullah, bir deveye binen Hz. Âişe ‘ye hayvana şefkat ve merhametle davranmasını tavsiye etmiş, kendisini görünce inleyen bir devenin yanına gidip başını okşadıktan sonra sahibini, “Senin eline verdiği bu hayvan hakkında Allah’tan korkmuyor musun? Hayvan bana, senin onu aç bıraktığından ve çok yorduğundan şikâyet etti” diyerek azarlamıştır.
Açlıktan karnı sırtına yapışmış bir deve görünce de: “Bu dilsiz hayvanlın hakkında Allah’tan korkun” buyurmuştur.
Sağım sırasında koyunların memelerinin incinmemesi ve çizilmemeil için sağıcıların tırnaklarını kesmelerini istemiştir. Ayrıca Hz. Peygamber’in, yavruları alındığı için ıstırap içinde kanat çırpan bir kuşu görünce bunu yapanları uyarmış ve yavruların geri verilmesini emretmiştir.
Canlı hayvanın bağlanıp hedef haline getirilmesini ve ona atış yapılmasını yasaklamış, hatta bazı rivayetlere göre böyle yapanları lanetlemiştir.
Bindiği deveye bedduada bulunan bir kadının hayvandan aşağı indiril meşini istediği ve böylece hayvanlara hakaret edilmesini dahi hoş karşılamadığı, onların özellikle başlarına vurularak dövülmelerini, yüzlerine damga basılmasını, hayvanlar arasında güreş ve dövüş tertiplenmesini”, etlerini yeme niyeti olmaksızın sırf zevk için avlanmalarını yasakladığı bilinmektedir.
Köpek gibi hakkında özel bir yasaklama bulunmadıkça veya hayvan için eziyet, çevre için kirlilik ve rahatsızlık teşkil etmedikçe evde hayvan beslemenin kural olarak caiz sayıldığı söylenebilir.