Ahmed b. Hanbel 164 yılında Bağdat’ta doğmuştur. İlk eğitimini bir ilim ve kültür merkezi ve aynı zamanda Abbâsîlere başkent olan Bağdad’da aldıktan sonra dinî ilimlere yönelen Ahmed, İslâm’ı bütün yönleriyle yaşamak istedi. Bu arzu onu Peygamber’in (s.a.s.) hadisleriyle uğraşmaya götürdü. Daha çocukken Kur’an-ı Kerîm’i ezberlemişti. Diğer dinî ilimleri okuduktan; Arapça’yı ve dil bilgisini geliştirdikten sonra bütün mesaisini hadislere ayırmıştı. O, ayrıca Farsça da bilmekteydi. Hadis toplama, ezberleme ve yazma onda bir tutku haline gelince, Basra, Hicaz, Küfe ve Yemen gibi ilim merkezlerine birçok seyahat yaparak buralarda bulunan ulema ve muhaddislerle görüşmüş, râvileri bulmuş ve onlardan hadis almıştır. Üçünde parasızlıktan ötürü yaya olmak üzere beş defa hacca gittiği, imam Şâfıî ile ilk defa Hicaz’da tanıştığı, yolculuklarında fakir olduğundan büyük sıkıntılarla karşılaştığı, Yemen’deki muhaddis Abdurrezzak b. Hemmam’dan hadis almak için Yemen’e giderken yolda parası bitince hamallık yaptığı kaydedilmektedir. Ravilerden hadislerle birlikte sahâbe ve tabiine dair ulaşan bütün rivayetleri almıştır. Fıkhî bilgisini ve usûl-i fıkhı Ebû Yusuf ve imam Şafiî’den aldığı derslerle güçlendirmiş, topladığı hadis ve sahâbe fetvalarını fıkhının dayanağı yapmıştır.
Tarihte büyük müctehidlerin birçoğuna zulmedildiği görülmektedir. İmam Ahmed de bu gruptandır. Ahmed b. Hanbel, “Kur’an mahlûktur” görüşüne katılmadığı için zincire vurularak hapse atılmış ve işkence görmüştür.
İmam Ahmed b. Hanbel, 241/855 yılında Bağdad’da vefat ettiğinde cenazesine on binlerce kişi katılmış, namazı Cuma günü kılınmıştır. Türbesi VII. asırda Dicle nehrinin taşmasında sulara kapılıp kaybolmuştur.
Yoksul olmasına rağmen, devlet bünyesinde görev almamış, hiç kimseye muhtaç kalmadan sünnete uygun bir şekilde yaşamıştır.
Ahmed b. Hanbel itikatta, amelde, ahlâkta sünnetten başka bir yol izlememiştir. Cedelden, münakaşadan, salt rey ile hüküm vermekten kaçınır; sahâbe ve tabiînin yolunu izler. Sabırlı, mütevazı, ciddî, yumuşak, kanaatkâr, takva sahibi, ihlâslı bir müctehiddi.
Ahmed b. Hanbelin en önemli eseri Müsned olup otuz bin civarında hadîs ihtiva etmektedir.