Doğru Düşüncenin İhmaliyle Alâkalı Faktörler Sathî ve ön yargılı değerlendirme
İnsana, gerek peygamberler vasıtasıyla, gerekse kâinatta cereyan eden hâdiselerin diliyle ard arda bilgiler verilmektedir. Bu hususla ilgili olarak bir âyette şöyle buyrulur:
“… Ahiret hakkında onlara bilgiler ard arda gelmektedir, ama, onlar bundan bir şüphe içindedirler, daha doğrusu onlar bundan yana kördürler.” (Nemi sûresi, 27/66.)
Bu âyet, âhirete dair delillerin bolluğuna rağmen, bir kısım insanlarda cehalet ve körlük içinde hareket etmeleri sebebiyle- bu konuda hiç bir bilgi ve fikrî ameliyenin oluşmadığını anlatmaktadır.
Kur’ân, insanlara aklı muhatap alarak hitap etmiştir. Pek çok yerde hususiyle ‘şartlanmışlık ve nefsanîlikle bozulmamış akıl sahipleri’ mânâsına gelen ‘ulu’l-elbâb’ ifadesini kullanması bunun en açık örneğidir. Çünkü bir şeyin idraki ve bunun neticesinde nihaî karar verme, akıl ve irade ile olmaktadır. Bu itibarla denilebilir ki, Kur’ânî mânâda tefekkür, aklın, hakikati arayış seyrinde en doğru şekil ve en doğru yerde kullanılmasıdır. Akıl ancak böyle bir tefekkürle, -elde edilen bilgilerin arkasındaki- gerçeği görebilir.